به گزارش قدس آنلاین، سنگ‌های تزئینی یکی از صنایعی است که به‌دلیل ارزآوری بالایی که می‌تواند برای کشور داشته باشد، جایگزین بسیار مناسبی برای صادرات نفتی است.
به‌گفته کارشناسان این حوزه؛ سیاستگذاری نامناسب، غفلت از ظرفیت‌های صنعت سنگ، تصمیمات خلق الساعه غیرکارشناسی در بخش بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌ها و قوانین مرتبط با این صنعت و بی‌ثباتی در نظام تعرفه گذاری صادرات سنگ از جمله مشکلاتی است که باعث شده ظرفیت‌های این صنعت به درستی مورد استفاده قرار نگیرد به طوری که ایران با وجود شناسایی ۵ میلیارد تن ذخیره سنگ‌های تزئینی، در یک بازار حدود ۲۵ میلیارد دلاری تنها توانسته حدود ۳۵۰ میلیون دلار را به خود اختصاص دهد که این رقم در مقابل صادرات ۳ میلیارد دلاری کشور همسایه، بسیار ناچیز است.
به همین بهانه با بهرام شکوری، رئیس هیات مدیره انجمن سنگ ایران در خصوص ظرفیت سنگ‌های تزئینی ایران و مشکلات این حوزه به‌گفت‌وگو نشستیم.
کمی در خصوص ظرفیت سنگ‌های معدنی ایران توضیح بفرمایید، آیا بررسی شده که ایران دارای چه میزان سنگ تزئینی است؟
ایران دارای ۵ میلیارد تن ذخیره احتمالی سنگ‌های تزئینی است که بخش عمده آن را مرمریت‌ها و تراورتن‌ها تشکیل می‌دهند.
نُرم دنیا، استخراج حدود دو درصد از ذخایر سنگ است؛ اما در ایران تنها نیم درصد از ذخایرمان را استحصال می‌کنیم.
متاسفانه ما از این ذخایر سنگ‌های تزئینی در بهترین شرایط سالی ۱۵ میلیون تن استخراج می‌کنیم، البته در شرایط کرونا سالانه ۹ میلیون تن استحصال می‌کردیم که این میزان در حال حاضر و در دوره کاهش شیوع کرونا به حدود ۱۲ میلیون تن رسیده است؛ اما بخواهیم با نُرم دنیا پیش برویم باید سالی حدود ۷۰ تا ۸۰ میلیون تن سنگ تولید کنیم.
صادرات سنگ‌های تزئینی ایران سالیانه چه میزان ارزآوری را برای ما ایجاد کرده است؟
در حال حاضر تقریبا میزان ذخایر ترکیه همچون ایران است با این تفاوت که تنوع سنگ‌های ما بسیار بیشتر از ترکیه است؛ اما این کشور توانسته بخش عمده‌ای از تولید سنگ خود را صادر کند، هم‌اکنون ترکیه بیش از ۷۵ درصد از محصول خود را هم به‌صورت فرآوری شده و هم فرآوری نشده صادر می‌کند و بیش از ۳ میلیارد دلار در سال درآمدی ارزی برای خود ایجاد کرده است؛ اما ایران در بهترین شرایط میزان ارزآوریش از سالی حدود ۳۴۰ تا ۳۵۰ میلیون دلار پیشی نمی‌گیرد که این نقیصه‌ای بزرگ برای ماست.
درصورت محیا شدن شرایط، سالانه چه میزان می‌توانیم بابت صادرات سنگ‌های تزئینی ارزآوری داشته باشیم؟
درصورت محیا شدن این شرایط سالی تا ۵ میلیارد دلار می‌توانیم صادرات داشته باشیم؛ اما رسیدن به این نقطه الزاماتی دارد که تا محقق نشود، نمی‌توانیم به این میزان نائل شویم.
در فاز نخست طرح جامع سنگ‌های تزئینی، هدف گذاری شده بود که در حوزه صادرات به ۱.۵ میلیارد دلار برسیم که به‌نظر نمی‌آید در سال‌های آینده دور از ذهن باشد.
در حال حاضر بازار سنگ‌های تزئینی در دنیا چه میزان است و ایران چند درصد از این بازار را از آنِ خود کرده است؟
کل بازار سنگ‌های تزئینی در دنیا قبل از کرونا حدود ۲۴ تا ۲۵ میلیارد دلار بود که ما سهم بسیار اندکی از این بازار را داشتیم. پس از شیوع کرونا این میزان به ۱۹ میلیارد دلار رسیده؛ اما باتوجه به اینکه دنیا پس از کرونا به سمت توسعه ساخت‌وساز رفته است به نظر می‌رسد که به عدد ۲۵ میلیارد دلار و شاید بیشتر هم برسد.
آنچه که در این رابطه جالب است اینکه کشور ترکیه توانسته سهمی حدود ۲۰ درصد را از این بازار اخذ کند؛ اما ایران نتوانسته است سهم چندانی در این بازار اختیار کند.
به چه کشورهایی صادرات سنگ تزئینی انجام می‌شود؟
عمده صادرات سنگ‌های تزئینی ما به کشورهای منطقه به‌ویژه عراق است که متاسفانه در رقابت منفی‌ای هم که صادرکنندگان ایران با هم انجام می‌دهند، سنگ‌های ایران با قیمت ارزان به این کشور صادر می‌شود و به نظر می‌رسد که ما باید تنوعی در بازارهای خود ایجاد کنیم.
به نظر کشورهای اروپایی، آمریکا و کانادا بازارهای بسیار خوبی برای سنگ‌های تزئینی ما هستند که امید است دولت بتواند با اصلاح مناسبات خود و برداشتن تحریم‌ها و فراهم کردن روابط بانکی، بتوانیم بازارهای بهتری را برای سنگ‌های ارزشمند کشورمان ایجاد کنیم تا برای رسیدن به هدف ۵ میلیارد دلار کمک کننده باشد.
چه مشکلاتی سبب شده ما در حوزه تولید و صادرات نتوانیم سهمی در بازارهای جهانی کسب کنیم؟
در حوزه تولید و صادرات مشکلات عدیده‌ای وجود دارد و عمده مشکلات به نوع معدن کاری، نوع نصب و نوع فرآوری و مارکتینگ و فروش محصولات بازمی‌گردد.
البته به لحاظ نیروی متخصص و ماهر هم مشکلاتی وجود دارد. در گذشته استادکارانی وجود داشتند که می‌دانستند چگونه باید از معدن، سنگ را استخراج کنند تا هم در فرآوری و هم در فروش تاثیرمثبت داشته باشد.
نیروی انسانی یکی از مشکلاتی است که باید برای تربیت آن همت شود، البته توجه به مقوله تربیت نیروی انسانی در انجمن کلید خورده که این امر در راستای طرح جامع سنگ‌های تزئینی و بخشی از پازل این طرح است، طرح جامع سنگ‌های تزئینی هنوز نوشته نشده؛ اما خوشبختانه کار نوشتن آن در حال بررسی است.
چنانچه این طرح را نوشته و در نهایت اجرا کنیم، هدف گذاری‌ها مشخص و معضلات و مشکلاتی که باعث نرسیدن ما به این تولید و صادرات است، مشخص می‌شود و در آن راستا برنامه ریزی‌ها صورت می‌گیرد.
در راستای آموزش به نیروی انسانی یکی از برنامه‌هایی که به‌جد در حال پیگیری آن هستیم بحث ساخت فیلم‌های آموزشی با استفاده از تجربیات معادن و کارخانجات استاندارد دنیاست، همچنین آموزش‌هایی را برای تکنسین‌ها و تحصیلکرده‌های دانشگاهی در معادن باید برگزار کنیم تا این افراد که در معادن و یا کارخانجات فرآوری فعالیت دارند، بتوانند به بهترین شکل در حوزه استخراج، فرآوری و بازاریابی فعالیت کنند.
هم‌اینک در دنیا میزان سنگ‌دهی معادن را به بیش از ۵۰ درصد رسانده‌اند؛ اما این میزان در ایران کمتر از ۱۰ درصد است که برای رسیدن به آنچه که در دنیا در حال رخ دادن است نیازمند آموزش هستیم.
از دیگر مشکلات ما بحث تجهیزات و ماشین آلات است که دولت می‌تواند با ایجاد مانع نکردن در واردات ماشین‌آلات، از ما حمایت کند، حتی باتوجه به اینکه واردات این ماشین‌آلات قرار است در مسیر تولید کمک کننده باشد، دولت می‌بایست مشوق‌هایی را هم در نظر گیرد.
برای واردات تجهیزات فرآوری سنگ هم می‌بایست حمایت‌هایی صورت گیرد، چراکه در حال حاضر تنها تعداد محدودی از کارخانجات داخلی مجهز به تجهیزات روز دنیا هستند، همچنین در رابطه با مارکتینگ و فروش هم نیازمند این هستیم که دولت مناسبات خود را با دنیا اصلاح کند، تحریم‌ها برداشته و مناسبات بانکی برقرار شود تا بازارهای جدید را برای سنگ خود ایجاد کنیم.
یکی از برنامه‌هایی که برای پیگیری مشکلات در حال انجام است تقویت انجمن سنگ ایران است. در حال حاضر تاسیس این انجمن را در استان‌های مرکزی و اصفهان آغاز کردیم و در سایر استان‌ها هم آن را گسترش خواهیم داد تا با تجمیع اعضای هیات مدیره آن، انجمن سنگ ایران ایجاد و تقویت شود، البته در حال حاضر تشکل‌هایی در استان‌ها وجود دارند که البته ضمن مثبت بودن وجود این تشکل‌ها؛ اما به‌دلیل زیاد بودن صدایی واحد از دل آنان بیرون نمی‌آید؛ اما با تقویت انجمن سنگ می‌توانیم مدیریت و نمایندگی صنعت سنگ را برعهده گیریم.
مهمتر از نکاتی که گفته شد این است که سال‌هاست که شورای سیاستگذاری سنگ تعطیل شده، به همین دلیل نامه‌نگاری کردیم تا با حضور وزیر صمت این شورا راه‌اندازی شود و باتوجه به اینکه اعضای انجمن و صاحبنظران و خبرگان حوزه سنگ هم در این شورا حضور دارند، به‌راحتی می‌توان مشکلات این حوزه را احصا و برای رفع آنان راهکار ارائه کرد تا به‌سیاستگذار که وزارت صمت است، کمک کرد توسعه صنعت سنگ ایران اتفاق افتد.
نکته دیگر اینکه سال‌ها بود وضع عوارض بر صادرات سنگ‌های تزئینی به صورت فرآوری نشده، سبب از دست رفتن بازارهای بزرگی شده بود که خوشبختانه با منطقی که گفته شد، دولت متوجه شد باید سیاست‌های خود را تغییر دهد و در حال حاضر عوارض را حذف کرد که این نوید خوبی برای توسعه صادرات است.
همان‌گونه که گفته شده ایران دارای ۵ میلیارد تن ذخیره سنگ است و تولید ما به‌صورت متوسط ۱۰ میلیون تن است، با این اعداد وارقام ما ۳۰۰ تا ۴۰۰ سال آینده سنگ برای استخراج داریم و با این سرعتی که تکنولوژی در حال پیشرفت است و کالاهای جانشین همچون شیشه، کامپوزیت و سرامیک و کاشی به‌جای سنگ آمده، مصرف سنگ روزبه روز در حال کاهش یافتن است و چنانچه این اتفاق رخ دهد، عملا سنگ ما در آینده ارزشی نخواهد داشت.
این روند باعث شده کشوری مانند ایتالیا که هم مهد تولید سنگ‌های فرآوری شده و هم مهد تولید تجهیزات فرآوری است، حدود ۲۲ درصد سنگ خود را به صورت خام صادر کند و یا ترک‌ها که بیش از ۷۵ درصد سنگ خود را به صورت فرآوری نشده صادر می‌کنند؛ اما ما تنها ۷ درصد سنگ خود را به صورت فرآروی نشده صادر می‌کنیم.
البته دولت رویه خود را تغییر داده که این خود می‌تواند باعث تعالی و توسعه صادرات سنگ باشد. هرچقدر بتوانیم تسهیلاتی را فراهم و شرایط را مهیا کنیم تا صادرات افزایش یابد می‌توانیم سهم بیشتری را از بازار دنیا از آن خود کنیم.
خبرنگار: فرزانه زراعتی
نظر شما